Dao mèo từ lâu đã được biết đến là một vật dụng mà cánh mày râu đến từ các khu vực ở vùng núi phía Tây Bắc đều đem theo bên mình, nó như là một phần của cơ thể họ và không bao giờ tách lìa trong bất cứ những chuyến đi xuyên rừng hay cả trong các hoạt động sống hằng ngày ở miền núi Tây Bắc.
Một vài nét điểm qua về dao mèo đi rừng
Như đã đề cập ở phần đầu của bài viết dao mèo thường được các người đàn ông thuộc các khu vực ở vùng núi phía Tây Bắc mang theo bên mình xuyên suốt các hành trình đi xuyên rừng, và ngay trong những sinh hoạt hằng ngày ta cũng dễ bắt gặp hình ảnh người đàn ông Tây Bắc bên cạnh một chiếc dao mèo.
Dao mèo có nguồn gốc xuất xứ từ đâu ?
Dao mèo vốn dĩ đã xuất hiện từ rất lâu trong cuộc sống của người dân vùng núi phía Tây Bắc, thời điểm nó xuất hiện cách hiện tại lâu đến mức chả ai nhớ chính xác là khi nào, nhưng nhiều dân tộc ở miền núi Tây Bắc nói lại dao mèo có nguồn gốc xuất phát từ dân tộc Mông.
Mục đích của việc người Mông tạo ra dao mèo chính là để phục vụ cho những mục đích khác nhau trong cuộc sống hằng ngày nhưng dần theo thời gian thì loại dao này lại được sử dụng phổ biến trong việc đi rừng, và nó được nhiều dân tộc vùng Tây Bắc tôn thờ như một biểu tượng tượng trưng cho sức mạnh của các vị thần.
Ngày nay loại dao này đã không chỉ phổ biến ở khu vực đồi núi mà ngay cả những người ở các khu vực đồng bằng, hay những nhóm người có niềm đam mê to lớn với việc đi phiêu lưu chốn rừng xanh cũng hay sử dụng loại dao này như một công cụ để tự vệ nơi chốn rừng thiêng, nước độc.
Nhưng ngày nay với sự phát triển vô cùng vượt bậc của các công nghệ chế tác mà hình dáng cũng như kiểu cách của loại dao này đã trở nên sắc sảo và kiểu dáng cũng đã trở nên bắt mắt và thu hút hơn nên chính vì vậy ngoài việc được sử dụng trong việc hỗ trợ cuộc sống hằng ngày thì loại dao này còn được sưu tầm và trưng bày.
Thành phần làm nên một chiếc dao mèo bao gồm những gì?
Thông thường để làm nên loại dao mèo đạt được đến độ thẩm mỹ cao mà lại còn có độ sắc bén thì đòi hỏi người thợ rất nhiều kĩ năng, một trong những bước làm nền tảng cho việc tạo ra được độ bền và sắc bén cho dao mèo chính là ở bước tìm kiếm và lựa chọn nguyên liệu sản xuất đầu vào.
Thông thường các tay rèn dao mèo lâu năm trong nghề thường yêu cầu nguyên liệu làm lưỡi dao mèo phải có độ dẻo cao kèm theo độ bền cũng như sắc bén cũng phải đạt ở mức cho phép, vì vậy loại thép thường được dùng trong chế tạo loại dao mèo là thép nhíp oto chất lượng cao.
Các tay thợ lành nghề sẽ gia công lưỡi dao mèo rất chi tiết, tỉ mỉ, lưỡi dao sẽ được mài dũa theo một kĩ thuật đặc biệt sao cho việc chặt thịt hay đốn cây, chặt cành trở nên nhanh gọn và dễ dàng, bên cạnh đó các tay thợ sẽ dùng than củi tự nhiên để nung nóng thép vì vậy thành phẩm làm ra sẽ mang đậm dấu ấn của thiên nhiên.
Nếu như dao mèo được sản xuất 100% hoàn toàn là thủ công thì trên thân dao sẽ có một vài chỗ lõm không đồng đều nhưng nêu sản xuất bằng máy gia công hiện đại thì tình trạng này gần như rất khó xuất hiện, để có thể gia tăng thêm độ bóng cũng như sắc bén một cách tự nhiên thường sau gia công thợ sẽ đem đi mài với đá suối.
Hình dáng đặc trưng của dao mèo như thế nào?
Do sự phát triển vượt bậc của ngành công nghiệp gia công, chính sự phát triển này đã khiến cho dao mèo ngày càng có thêm nhiều kiểu dáng hơn, tuy nhiên dù có thay đổi kiểu dáng như nào đi chăng nữa thì vẫn phải đáp ứng được các kiểu dáng cũng như đặc điểm dưới đây.
Về hình dáng và yêu cầu của phần thân dao
Dao mèo có hình dáng cực kì đơn giản nhưng về độ hữu dụng của nó thì có thể nói là chẳng thua kém bất cứ loại dao nào trên thị trường hiện nay, lưỡi dao mèo này thường có xu hướng cong nhẹ và được mài mỏng dần từ phía gốc đến mũi và đồng thời cũng phải mỏng từ sống dao mèo cho đến mũi dao.
Ngoài ra điểm đặc biệt của loại dao dân tộc này chính là phần sống dao, bằng một kỹ thuật điêu luyện thò người thợ sẽ mài sao cho phần sống dao có độ phẳng nhưng đồng thời cũng phải có thêm một cạnh có độ sắc nhất định, việc này là để thuận tiện cho cho việc nạo vỏ cây rừng cũng như cán cuốc mà không cần dùng đến lưỡi dao.
Bên cạnh đó lưỡi dao sẽ được tay thợ lành nghề mài theo hướng ngược lại tạo ra phần lưỡi dao có các khung mang dáng vẻ hình bán nguyệt từ đó sẽ gia tăng thêm độ sắc bén cũng như là độ bền và mạnh cho lưỡi dao khi dùng để chặt hoặc chém.
Bên cạnh đó phần mũi dao được gia công sao cho đáp ứng được hai tiêu chí, thứ nhất là phải sắc bén và điều thứ hai là phải đạt một độ dày nhất định điều này sẽ cực kỳ thuận tiện cho việc đào bới đất khi đi rừng hoặc trong lúc làm nương.
Hình dáng và yêu cầu về cấu trúc của dao
Sau khi đã hoàn thành được phần các yêu cầu trong phần lưỡi dao, thì phần này sẽ được gắn khít với lại cán dao tạo thành một khối sao cho không cho có phần lỗ hở, điều này sẽ giảm thiểu được tình trạng dao bị lung lay trong quá trình sử dụng, từ đó mang lại trải nghiệm dùng tốt hơn.
Về phần chuôi dao, các tay thợ lâu năm thường khuyến khích chuôi dao có hình oval vì chuôi dao hình dạng này sẽ tạo cảm giác thoải mái khi cầm nắm và hạn chế được tối đa tình trạng dao bị tuột ra khỏi tay trong quá trình thao tác sử dụng.
Bên cạnh đó thì loại dao dân tộc này thường sẽ được chế tác kèm theo với vỏ dao, theo một cách thông thường thì vỏ sẽ được làm sao cho ôm khít trọn vẹn lưỡi dao để trong quá trình mang đi mang lại thì dao sẽ không bị rơi và đây được ví như là chiếc ổ khóa tự động được thiết kế riêng cho dao.
Làm sao để bảo quản dao mèo hiệu quả và đúng cách?
Như một số thông tin đã cung cấp ở phía trên, loại dao dân tộc này được làm từ thép nhíp oto, đặc tình của loại thép này cực kì bền, vừa có thêm tính dẻo mà lại sở hữu độ sắc bén cực kì cao nên rất thích hợp cho việc sản xuất dao.
Tuy nhiên trên đời này không có bất cứ điều gì là hoàn hảo cả, mọi sự vật hay điều gì cũng có mặt trái của nó, và thép nhíp oto cũng không phải là ngoại lệ, mặc cho việc sở hữu tất cả những đặc tính thích hợp cho việc chế tạo dao là như thế nhưng nhược điểm lớn nhất của loại thép này rất dễ bị gỉ.
Ngoài ra nếu cho lưỡi dao tiếp xúc với không khí trong thời gian dài mà không có bất cứ biện pháp để xử lý nào thì lưỡi dao sẽ rơi vào tình trạng xuống cấp trầm trọng dẫn đến không còn sử dụng được nữa, mặc dù khi bị rỉ sét ta có thể mài nhưng việc mài đi mài lại quá nhiều lần sẽ khiến cho chất lượng dao bị giảm.
Để có thể hạn chế được tình trạng trên xảy ra thông thường người bản địa sẽ dùng mỡ hoặc là dầu để bôi lên toàn bộ thân dao nếu không sử dụng, điều này sẽ tạo nên một lớp màng bao bọc xung quanh thân dao và không cho thân dao tiếp xúc trực tiếp với không khí điều này sẽ giảm đi quá trình oxi hóa trên thân dao.
Một vài lưu ý nhỏ trong quá trình sử dụng dao hiệu quả
Do đặc tính của dao mèo là dễ bị rỉ sau quá trình sử dụng lâu dài nên chính vì vậy để có thể giữ cho độ sắc bén của dao mèo luôn nằm trong trạng thái tốt nhất thì cứ cách 3 tháng nên sử dụng dụng cụ chuyên dụng để mài dao 1 lần, tránh mài dao quá thường xuyên vì điều này sẽ khiến phần lưỡi dao bị bào mỏng.
Ngoài ra loại dao dân tộc này có độ bén cực kì cao, nên chính vì vậy phải cẩn thận trong quá trình cầm dao và sử dụng dao, nếu như không cẩn thận thì rất dễ bị đứt tay hoặc xảy ra các tình huống không hay khác, ngoài ra phải để loại dao này tránh xa tầm tay của trẻ em.
Ngoài ra sau quá trình sử dụng dao mèo, nên vệ sinh dạo thật sạch sẽ, cũng như là khô ráo sau đó sẽ cất dao vào trong vỏ để quá trình bảo quản dao đặt được hiệu quả tốt nhất.
Sau khi sử dụng dao sẽ bị dễ bám các mùi tanh, nói chung là những mùi rất khó chịu, chính vì vậy việc loại bỏ những mùi này sẽ khiến cho tình trạng ám mùi từ dao sang đồ dùng khác được giảm thiểu, bạn có thể dùng chanh để giảm thiểu mùi hôi trên dao hoặc đơn giản là hơ lưỡi dao qua lửa rồi rửa lại với nước sạch.
Mẫu dao mèo đẹp trên thị trường hiện nay
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại hình dáng kiểu dao khác nhau nhưng loại được nhiều người bàn tán và thích thú nhất là loại dao số 28 có cán dao cẩm khâu đồng, loại dao này được sử dụng phổ biến cho các mục đích như cắm trại, đi rừng , và thậm chí là chế biến đồ ăn.
Bên cạnh đó loại dao số 20 vở nhọn cũng được rất nhiều tín đồ săn đón, loại dao này chỉ có một công dụng duy nhất là chuyên để đi rừng nên chính vì vậy nó có đặc tính cực kỳ dẻo dai và sắc bén, điều làm nó được yêu thích hơn cả là phần cán dao được làm từ các loại gỗ hiếm, chính vì vậy nó thường được sử dụng để trưng bày.
Kết luận
Dao mèo một loại dao mang đậm dấu ấn và bản sắc dân tộc ở vùng núi phía Tây Bắc, mong bài viết phía trên đã cung cấp cho các đọc giả đầy đủ các thông tin cần thiết về đặc điểm của dao mèo.
